شح النفس / ثاقب 3

یه حکایتی تو کتاب اسرارالتوحید هست که میگه شیخنا در ابتدای شیخیتش خودش رو از چاه آویزون میکرده و اینگونه ریاضت میکشیده به همین دلیل در اواخر عمر نمیتونسته شخصا جا به جا بشه و یکی دونفر باید شیخ رو جا به جا میکردن؛ البته این کل حکایت نیست چون کلش الان موضوع بحث من نیست و فقط ریاضت موضوع بحث منه !ریاضت در حد معنای لغوی و دبیرستانیش یعنی سختی دادن به خود و سخت گرفتن بر نفس برای رسیدن به تعالی روحی و اینا ؛ حالا تعالی روحی خودش یه مجموعه ی گستردس که به نظرم اینکه فقط تو دو واژه خلاصش میکنم یکم اجحافه:))

چیزی که میخوام راجع بهش بگم نحوه ی این ریاضت کشیدنه . حالا شاید یه نفر تو قرن بیست و یک بخواد ریاضت بکشه و خودش رو از  های و هوی وانفسای دنیای واهی برهاند ( :دی ) ولی آیا الان همون آویزون شدن از چاه و رفتن تو غار و غذا نخوردن کاربردیه ؟ یا با توجه به مفهوم و هدف  ریاضت متناسب با نسل و جامعه ی جدید شکل جدید به خودش میگیره ؟

 اول از همه تعریف ریاضت ؛ ریاضت‌ یک سبک زندگی است که مبنای آن پرهیز از لذائذ برای تزکیه نفس است. در بسیاری از ادیان و مکاتب، چون آیین بودا ، آیین هندو ، آیین چین یا تصوف توصیه‌هایی در ارتباط با مراقبه‌های ذهن، پیکر و سخن آمده است.  ولی چیزیکه تو بودا و هندو اومده از قبیل سیخ فرو نمودن در بدن و امثالهم مورد تائید اسلام نیست به وجه . کسی که در محدوده اسلام و به عنوان مسلمان میخواد این کار رو انجام بده،‌ برنامش  کاملاً با شرع اسلام منطبق هست. ریاضت دینی رو میگه کوشش همراه با رنج و تعب است و در اصطلاح به معناى خودسازى و رام کردن نفس به تعلیم و تربیت و به تعبیر دیگر جهاد و مبارزه با نفس است که مورد تأیید اسلام مى‏باشد و در روایات بر آن تأکید شده است.

خب اینم بگم که ریاضت کشیدن فقط به معنای چهل روز روزه گرفتن وُ نماز شب خوندن وُ گوشت نخوردن نیست ! اگرچه که اینا عندِ خوبن ! اما ریاضت کشیدن در وهله ی اول و به نظر من باارزش ترینش، یعنی مقابله در برابر «شُحِّ نفس». نمیدونم این اصطلاح رو تو قرآن شنیدی یانه. شح نفس یعنی بخل شدید قلب که با حرص همراه شده . بهتر بگم به معنای چیزیه که نفست، نسبت بهش حریص شده . میل شدیدی که نمیتونی متوقفش کنی.

حکمت خدا اقتضا می کنه آدما برای زندگی در دنیا شرایط متفاوتی داشته باشن؛قبول دارین انسان ها از نظر شرایط خانوادگی، روحیات و استعدادها، محیط و خیلی چیزای دیگه با هم فرق دارند؟

انسان به دنیا میاد تا در فرصت این دنیا کامل بشه؛مثل کلکسیونی از خوبی ها. راه رسیدن به این جایگاه ، دوری از رذایل و کسب فضایل است که توسط دین به ما معرفی شده و خیلی راجع بهش خوندیم.حالا انسان ها با توجه به محیطی که در آن به دنیا میان ، تربیتی که در خانواده میشن ،خصوصیاتی که اصطلاحا ارثی هستن، مدرسه ای که می روند، معلمان و اساتیدی که خواهند داشت، دوستانی که در آینده با آنها نشست و برخواست می کنن و ... یک سری صفات خوب و بد را ممکنه بدون زحمت داشته باشن و در وجودشون شکل بگیره.مثلا یک نفر در یک خانواده ای هست که خیلی از صفات خوب رو دارن اما دروغ میگن، یکی دیگر در یک خانواده ای رشد کرده که خیلی از خوبی ها را دارند  اما غیبت میکنن و مردم رو مسخره میکنن، یکی دیگر در خانواده و شرایطی ست که زود عصبانی میشن و کینه ای هستن، یکی هم نماز میخونه هم روزه میگیره تو کارای خیر هست اما حجاب نداره،واضحه که مثال ها برای تقریب به ذهن است وگرنه معمولا مجموعه ای از خوبی ها و بدی ها وجود داره . یعنی یک نفر با توجه به همه ی آنچه شاید دست خودش نبوده و براش زحمتی نکشیده یک سری خوبی ها در وجودش نهادینه میشن. حالا اصلاح چند مورد که وجودش  بر آن صفت بخیل و حریص شده (شح نفس) و دست برداشتن از آن چند مورد براش بسیار سخت میشه یا لااقل به راحتی دیگر ویژگی ها که حاضر و آماده در وجودش بودن نیست.

خب به نظر شما بندگی انسان در کدام ویژگی ها و صفاتش مشخص میشه؟

 این میل شدید که اصولا چیز مخربی هم هست کنار گذاشتنش مجاهده با نفس می طلبه ؛ ضمن اینکه احتمالا چون محیط پیرامون هم با اون صفات خو گرفتن ادم رو به باقی ماندن در آن صفت ناپسند ترغیب و به خاطر ترک آن ملامت می کنن.

در حقیقت برای ترک این صفت زشت، هیچ انگیزه ای جز خدا ندارید !

 نه نفس خودتون اون رو می پسنده نه خانواده نه محیط پیرامون و دوستان و نه گاهی فضای حاکم بر شهر و کشور !  فقط یک چیز هست و اون  اینه که می دونی این دستور خداست، برای خداست، و فقط خدا می پسندد...!

و من یوق شح نفسه فاولئک هم المفلحون.

حالا این همه کتاب دینی طوری صحبت کردیم به کنار ! حرفی که دارم اینه که  الزاما نباید فکرمون بره سمت غیبت و مسخره کردن آدما و دروغ و اینا ؛ باور کن این شح نفس میتونه از کوچیک ترین چیزا مثل عادت کشنده ی چک کردن تلگرام باشه ! تا بزرگترین چیزا. وقتی میگی ریاضت، یعنی ببینی چی تو زندگیته که اگه ازت بگیرن فک میکنی یه چیز گم کردی و بیقرار میشی. اون رو از خودت بگیر و بجاش چیزای خوبِ دیگه جایگزین کن. برای انجام اونچه که درسته، به خودت و به نفست سخت بگیر. حضرت علی (ع) یه جمله ی بسیار زیبا دارن که باز هم نقل به مضمون میکنم که میگن : هرگاه نفس بر من چیره شد کاری نکردم جز اینکه من بر او سخت تر گرفتم. واقعا چی زیباتر از این. خیلی سخته. چون کلی وسوسه هست. عادت شده و ترک عادت طبق یه ضرب المثلی که قبولش ندارم موجب مرضه ! کلی نوروترنسمیتر هست که با عادات غلطمون تو مغزمون بالا پایین کردیم. زمان میبره تغییرش، اما ارزشش رو داره.  سرت رو بگیر بالا، جرات کن که زندگی کردن رو بدون یه سری چیزا تجربه کنی. نترس! باور کن اتفاقات بهتری  میفته...(: